عێراقی سێ سه‌رۆكایه‌تیه‌كه‌ له‌ كوێیه‌؟

فاروق یوسف

(سبەى):

سیاسییە عێراقییەکان لە نێویاندا سەرۆک کۆمار و سەرۆکى پەرلەمان و سەرۆکى حکومەت هیچ دەرفەتێک نییە باس لە سەروەریی نیشتیمان نەکەن، هەر کات دەرفەتێکى قسە کردنیان بۆ بێتە پێش دوبارە دەچنەوە سەر باسى ئەوەى نابێت عێراق ببێتە جێگەى ململانێى نەیارەکان، هەروەک ئەوەى عێراق دەوڵەتێک بێت بە راستى خاوەنى سەروەریی خۆى بێت و تواناى ئەوەى هەبێت بێلایەنى خۆى لە بەرامبەر ئەوانى تردا دیارى بکات.

بەڵام راستیی ئەوەیە عێراق گۆڕەپانێکى جەنگ و ململانێى راستەقینەیە و عێراقییەکانیش سوتەمەنیی ئەو جەنگەن، ئامانجى ئەو جەنگەش هیچ پەیوەندییەکى بە ئێستا و داهاتوى عێراقەوە نیە، ئەگەرچى هەر ئەو جەنگەیە داهاتوەکەى کە هێشتا ناڕون و تەماویە، دیارى دەکات.

عێراقییەکان هیچ شتێک دەربارەى چارەنوسیان نازانن، تەنانەت ئەوەش کە لەبەرچاویان رودەدات شتێکى واى لێ تێناگەن، زانیاریەکییان نیە دەربارەى ئەو ململانێیەى لەنێوان، هەردو هاوپەیمانەکەى عێراق (ئەمەریکا و ئێران) رودەدات ، چۆنە و نهێنیەکانى چین؟

ئاشکرایە عێراقیەکان لە دیاریکردنى ئاڕاستە و وەلائیان لە نێوان ئەمەریکا و ئێران جیاوازیان هەیە، عێراقیەک ئەمەریکییە و دانەیەکى تر ئێرانیە، جا ئەگەر واقیعە چەکدارەکە تاى تەرازوەکەى بەلاى عێراقی ئێرانیدا شکاندبێتەوە ئەوا لە بەرامبەردا عێراقى ئەمەریکیی کۆتایی نەهاتوە، ئەمە ئەو واقیعە تاڵەیە کە لەو کاتەى ئەم وڵاتە لەلایەن ئەمەریکاوە کۆنترۆڵکرا هەتا ئەمڕۆ بونى هەیە.

هێشتا هەندێک لە عێراقیەکان خەون بە گەڕانەوەى عێراقى ئەمەریکیەوە دەبینن، پێیانوایە ئەوە چارەسەرەکەیە، بیریان چوە بیرۆکەى عێراقى ئەمەریکیی هەر لەگەڵ لەدایکبونیدا لەباربرا، چەندین ئاڕاستە لە ئیدارەى ئەمەریکادا هەن رەتى دەکەنەوە جارێکى تر ئەمەریکا لە عێراق بەو شێوەیەى سەرەتا تێوە بگلێتەوە، ئەمەش لە پێناو دوبارە نەکردنەوەى کارەساتەکانى جەنگ و نە وروژاندنى یادەوەریی هاوڵاتی ئەمەریکیی، بێگومان مەبەست لەمەش کوژراوانى سوپاى ئەمەریکیی و برینداریەکانیەتى، نەک ئەوەى کە بەسەر عێراقدا هات لە کوشت و بڕو وێرانکاریی و کاریگەریەکانى تا ئەم ساتە بەردەوامە.

بەڵام ئەو راستیەى ناتوانین چاوى لێ بنوقێنین ئەوەیە ویلایەتە یەکگرتوەکانى ئەمەریکا لە یەککاتدا عێراقى بەجێهێشتوە و بەجێشى نەهێشتوە، ئەمەش مەتەڵ نیە، بەڵکو راستیەکە ئەوەیە کە ویلایەتە یەکگرتوەکان وازى لە بەرپرسیارێتى خۆى هێنا لە عێراق و بەرەڵاى کرد بۆ هەژمونى ئێران لە رێگەى بریکارە لۆکاڵیەکانى ئەو وڵاتە لەناو عێراق، بەڵام لە هەمانکاتیشدا وازى لەو  بەرژەوەندیانە نەهێناوە کە لە پێناویا شەڕى عێراقى کرد، بەچاوپۆشى لەوەى ئایا ئەوە بە هەماهەنگى لەگەڵ حکومەتى عێراق دەکات یاخود وەک بەشێک لە باجى داگیرکردنى ئەو وڵاتە وەرى دەگرێت.

عێراقى سەر ئەرزى واقیع، بریتیە لە عێراقێکى ئێرانیى، ئەوەش ئەو عێراقەیە کە عێراقییەکان رۆژانە لەگەڵى دەژین و دەستوپەنجە لەگەڵ وردەکاریەکانى نەرم دەکەن، ئەمەش ئەو عێراقەیە کە "سێ سەرۆکایەتیەکە" لەسەر کاغەز حوکمى دەکەن، بەڵام لەسەر ئەرزى واقیع گروپە چەکدارەکانى ئێران حوکمى دەکەن و چارەنوسى دیارى دەکەن، لەبەر ئەوەى ئەم عێراقە راستەقینەیە، حەوشەى پشتەوەى ئێرانە.
بەڵام ئایا سێ سەرۆکایەتیەکە لەم راستیە بێ ئاگان، بەشێوەیەک هەر سێ سەرۆک بە بەردەوام باس لە وە دەکەن پێویستە عێراق خۆى لە ململانێى ئەمەریکى - ئێرانى بەدوربگرێت؟
ئاخۆ ئەوان باس لە چ عێراقێک دەکەن؟ بەڕاستى ئەوان باس لە عێراقێک دەکەن هەر بونى نیە!
ئەوەى ئەوان مەبەستیانە ئەو بەشە گاڵتەجاڕەى عێراقە کە بەشە کارەساتبارەکەى تەواو دەکات، ئەو کارەساتەى ئەمەریکیەکان دەستیان پێکرد و ئێرانیەکان تەواویان کرد، سیاسەت لە عێراق وەک جۆرێک لە گاڵتەجاڕیى وایە، لە چوارچێوەیەکى کارەساتبارى سەخت کە تیرۆر و توندو تیژى و ترس و دەسەڵاتى مافیاکانى گەندەڵى بەسەر جومگەکانى دەوڵەتەوە و کوشتنى خۆپیشاندەران و دەمبەستنى ناڕازیەکان بەڕێوەى دەبات.

بەم شێوەیە سێ سەرۆکایەتیەکە کاتێک باس لە "عێراقى وەهم" دەکەن خۆیان دوردەخەنەوە لە باسکردن لە "عێراقى راستەقینە"، واتە عێراقیە ئێرانیی و ئەمەریکیەکە، بەم شێوەیەش ئەو سێ سەرۆکایەتیە باسى شوێنێک دەکەن کە هەر عێراق نیە.

ئەمە ئەو گرێیەیە کە سیستمى سیاسى عێراقى داخستوە، سیستمێکى هەوایی کە هیچ پەیوەندیەکى بە واقیعى راستەقینەوە نیە، چونکە عێراقى راستەقینە دیلی ململانێی ئه‌مه‌ریكیی - ئێرانیه‌، ململانێیەک هەرگیز کۆتایی نایەت، لەبەر ئەوەى ململانێیەکە لەسەر بنەماى دابەشکاریەکى بەردەوامى بەرژەوەندیی لە نێوان ئەمەریکاو ئێران دامەزراوە .

رژێمى سیاسى عێراق هیچ شتێک نیە جگە لە روکارێک، ئەوەش کە سێ سەرۆکایەتیەکە لە بۆنەکاندا دەیلێن هەر جۆرێک لە یارى کردنە لە دەرەوەى گۆڕەپانى راستەقینەى ململانێکە، چونکە ئەو عێراقەى ئێستا هیچ نیە جگە لە گۆڕەپانێکى روبەروبونەوە لە نێوان ویلایەتە یەکگرتوەکان و ئێران، ئەوەش کە رو دەدات لە باش و خراپ لەم گۆڕەپانەدا تەنها رەنگدانەوەى ئەو ململانێیە و هەڵبەزو دابەزى نێوان ئەو دو لایەنەیە.

بۆیە پێموانیە سێ سەرۆکایەتیەکە درک بەوە نەکەن ئەو وڵاتەى ئەوان بەناویەوە قسە دەکەن وڵاتێکى داگیرکراوە و ئەوان بۆ دیاریکردنى چارەنوسەکەى ئازاد نین، ئەوەى بڕیار دەدات  ئایا ئەو شوێنە گونجاوە بۆ جەنگ یان نا، داگیرکەرەکانن.

سیاسییە عێراقیەکان تا دوا هەناسە درۆ دەکەن، ئەوان عێراقێکى وەهمیی و خەیاڵیی بۆخۆیان دروستدەکەن، هەست بە ناشرینى دیمەنى خۆیان ناکەن کاتێک باس لە  سەروەریی ئەم وڵاتە و پاراستنى بێ لایەنیەکەى دەکەن.

سەرچاوە: میدل ئیست

وەرگێڕان: سبەى