(سبەى):
ئەو نمایشە سەربازییەى پێش چەند رۆژێک لە بەغدا لەلایەن گروپە چەکدارەکانەوە ئەنجامدرا تەنها سوکایەتیەک نەبو بە دام و دەزگا فەرمیەکانى دەوڵەتى عێراق، بەڵکو نیشاندانێکى راستەقینەى تواناى ئەو گروپانە بو بۆ ئەنجامدانى هەر کۆدەتایەکى سەربازیی و کۆنتڕۆڵکردنى پایتەخت لە داهاتودا.

ئەو جوڵەیەى گروپەکان تاقیکردنەوەى کاردانەوەى دەزگا سەربازیی و ئەمنیەکان بو بۆ ئەوەى ئەگەر هەر جوڵەیەکى لەو شوێوەیە لەداهاتودا روبدات ئایا کاردانەوەیان چى دەبێت.

لەگەڵ ئەوەى ئەم نمایشە دەچێتە ژێرخانەى هەڕەشەکردن لە ئاسایشى نیشتیمانیى و پێویستە بەرپرسانى ببرێنە بەردەم دادگا، بەڵام حکومەت بە رۆحێکى وەرزشیی مامەڵەى لەگەڵ نمایشەکە کرد و کاردانەوەى توندى نەبو، بەیاننامەکانى حکومەت و حیزبەکان و لایەنى ئەمنیى بە شێوەیەکى "نازدارانە" نوسران، بەیاننامەکان ئاماژەى ئەوەیان تێدابو ئەم گروپانە هەرکات بیانەوێت دەتوانن بەئاسانى کۆنترۆڵى پایتەخت بکەن.

ئەو نمایشەى بەغدا ئەوەى بیرخستینەوە پێش چەندساڵێک کە لە یەمەن رویدا، کاتێک حوسیەکان بێ هیچ بەرەنگاریەک لەلایەن دەزگا ئەمنیى و سەربازییەکانەوە، دەستیان بەسەر پایتەختدا گرت، لێرەوە سەردەمى دەسەڵاتى حوسیەکان دەستیپێکرد، لەگەڵ ئەوەش کە ئەوان نوێنەرایەتى زۆرینە ناکەن و پەیوەندیان لەگەڵ لایەنە هەرێمایەتیەکان باش نیە.

کەواتە ئایا سەرەتاکانى حوکمکردنى عێراق لەلایەن بەرەى "مقاوەمە" و کۆنتڕۆڵکردنى بەغدا دەستیپێکردوە؟
راستیی ئەوەیە؛ ماوەى چەندین ساڵە گروپەچەکدارەکان کۆنترۆڵى عێراقیان لەدەستدایە، بەڵام لە پشتى پەردەوە، ئەوەش لەبەر ئەوەى چەند کۆسپێک هەیە و نایەڵێ بەئاشکرا دەست بەسەر دەوڵەتدا بگرن، بەڵکو لە پشتى پەردەوە کارەکانیان رادەپەڕێنن. لەو هۆکارانەش:

- بونى سەربازیى و سیاسی ئەمەریکا لە عێراق.

- دەستوەردانەکانى لایەنى هەرێمایەتیى سوننە لە بارودۆخى عێراق.

راگەیاندنى دەستبەسەراگرتنى عێراق بەئاشکرا لەلایەن بەرەى "مقاوەمە"وە، زۆر دەستکەوتى دیکەى لەدەستدەدات کە لە دۆخى ئێستاى عێراقدا بەدەستى هێناوە، وەک ئازادیی جوڵە و چالاکى ئەو گروپانە لە هەمو بەشەکانى عێراق لە شەنگالەوە تا فاو، هەروەها بەستنەوەى ئێران بە سوریا و لوبنانەوە لە رێگەى خاکى عێراقەوە، هەمو ئەمانەشى بەدەستهێناوە لەژێر پەردەى شەرعیەتى دەوڵەتى عێراقدا، ئەمە لەکاتێکدایە ئەگەر بە فەرمى حوکمى عێراق بکات ناتوانێت ئەمانە بەدەستبهێنێت، بەتایبەت لەناوچە سوننەنشینەکان، لەم حاڵەتەدا تواناى جوڵە و پەیوەندى بە بەشەکانى لوبنان و سوریاوە نابێت، بۆیە ئەو گروپانە زۆر بە هەستیارى جوڵە دەکەن، بۆ ئەوەى ئەم دەستکەوتانە بپارێزن بە کەمترین زیان، ئەوەش لە رێگەى دو خەندەقەوە:

خەندەقى گروپە چەکدارەکان، سیاسیى و سەربازیی
یەکەم: فشارى سیاسیى لە رێگەى پەرلەمانەوە بەئاراستەى کردنەدەرەوەى هێزەکانى ئەمەریکا و سەپاندنى نەخشەى پاشەکشەى ئەو هێزانە لە رێگەى رێککەوتنى ئاسایش (محوەرە) کە دەوترێت لەگەڵ ئەمەریکا ئەنجام دراوە. هەروەها فشارى سەربازیى لە رێگەى بۆردومانکردنى بنکەکانى ئەمەریکا و هێزە سەربازیەکانى بۆ ئەوەى ناچاربێت عێراق جێبهیڵیت.

دوەم: بەدەستەوە گرتنى هەر چەند دەتوانن لەو زەویانەى کارئاسانیان بۆ دەکات بۆ گەیشتن و پەیوەندى لەگەڵ سوریا، وەک شەنگال و چەند شوێنى تر.
جا هەرکات ئەم گروپانە سەرکەوتوبون لە دەرکردنى هێزەکانى ئەمەریکا لەعێراق و بە تەواوى کۆنترۆڵى ئەو شوێنانەیان کەوتە دەست کە پەیوەندیان لەگەڵ سوریا دەبەستێتەوە، ئەو کات بۆ یەک ساتیش لە راگەیاندنى کۆنترۆڵکردنى عێراق دوا ناکەون، هەروەک ئەوەى حوسیەکان لە یەمەن کردیان.

خەندەقى دوەم:
چاودێران دەزانن پێش ئەم نمایشەى گروپەکان، سەرایاى سەلامى رەوتى سەدریش نمایشێکى هاوشێوەیان ئەنجام دا، ئەوەش کە سەرایاى سەلام لە گروپەکانى دیکەى بەرەى مقاوەمە جیادەکاتەوە، ئەوەیە ئەو گروپانە تەنها لایەنى سەربازییان هەیە، بەڵام سەرایا لەسەر سێ ئاست کار دەکات، ئەوانیش، لایەنى سەربازیی کە سەرایا خۆیەتى، هەورەها لایەنى سیاسیى کە رەوتى سەدرە، پاشان ئاینیى کە موقتەدا سەدر خۆیەتى.

لە رێگەى ئەم خەندەقەوە بەرەى مقاوەمە دەتوانێت بە هێمنیی کۆنترۆڵى عێراق بکات لەروى سیاسیەوە تەنانەت لەحاڵەتى مانەوەى بەشێک لە هێزەکانى ئەمەریکاش (بەپێى ئەوەى لە رێکەوتنى ئەمنی  لە داهاتودا دەکەوێتەوە).

خۆئامادە کردنیش بۆ ئەم ئەگەرە (مانەوەى بەشێک لە هێزەکانى ئەمەریکا) ماوەیەکى زۆرە ئیشى لەسەر دەکرێت، ئەویش لە رێگەى دروستکردنى لایەنێکى سیاسى کە هێزى چەکدارى هەبێت و لەهەمانکاتدا بەشداربێت لە پرۆسەى سیاسی دا و خەونى بردنەوەى پۆستى سەرۆک وەزیرانىیشى هەبێت، خاوەنى لایەنگرێکى زۆریش بێت لەناو چینەکانى کۆمەڵگاى عێراقدا، جا ئەگەر ئەم لایەنە سیاسیە پۆستى سەرۆک وەزیران بباتەوە، ئەمە واتە بەرەى مقاوەمە دەستى گرتوە بەسەر کۆى پڕۆسەى سیاسیدا، بێگومان بە رێگاى جیاواز لە خەندەقى یەکەم، بەڵام سەرەنجام هەر دەڕژێتە بەرژەوەندیی بەرەى "مقاوەمە"وە.

مستەفا کازمى هەژارە لە هەبونى ئەو هۆکارانەى تواناى ئەوەى دەدەنێ بتوانێت لەروى بەرەى مقاوەمەدا رابوەستێت.

ئەم پیاوە هیچ دەسەڵاتێکى نیە لەناو پەرلەماندا، هەمو جوڵەکانى بەهۆى پۆستى سەرۆک وەزیرانەوەیە، پەیوەندیشی لەگەڵ وڵاتانى هەرێمایەتی زۆر نزیکتر نیە لە پەیوەندی نەیارەکانى بەو وڵاتانەوە، تەنانەت لەگەڵ ئەمەریکاشدا پەیوەندیەکانى لەژێر تاقیکردنەوەدان و نەگەشتوەتە ئاستى هاوپەیمانێتیی راستەقینە.

گۆڕەپانى ململانیکەشى لەگەڵ گروپە چەکدارەکان لە پانتاییەکى زۆر بەر تەسکدایە لە بەغدا، کە سیخناخە لە دەسەڵاتى ئەو گروپانە.

لێرەوە کازمى پێویستى بەلایەنێکى سیاسى هەیە کە لەم ململانێیەدا پشتى پێ ببەستێت، بێگومان ئەو لایەنەش دەبێت کۆمەڵێک لایەنى عەلمانى بن لەدەرەوى پارتە ئاینیە شیعەکان، کەواتە ئایا کازمى تواناى دۆزینەوەى ئەو لایەنە عەلمانیانەى هەیە، کە هاوکاری بن لە دەربازکردنى عێراق لە کەوتنە ناو هەمان دۆخى یەمەنەوە؟

لەم ماوە یەدا کە ماوەیەکى یەکلا کەرەوەیە تا هەڵبژاردنى داهاتو، وەڵامى ئەم پرسیارانەمان دەستدەکەوێت، ئەویش ئەگەر هەڵبژاردن بکرێت.

ئەنەس مەحمود شێخ مەزهەر
سەرچاوە: میدیل ئیست